الذریعة الی اصول الشریعة (کتاب)
|
| |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | سید مرتضی |
| موضوع | اصول فقه |
| زبان | عربی |
| مجموعه | ۲ جلد |
الذریعة الی اصول الشریعة در اصول فقه شیعۀ امامیه. این کتاب از آثار سید مرتضی و اولین کتاب کامل در اصول فقه شیعۀ امامیه است
اهمیت کتاب
این کتاب از دو جهت اهمیت دارد: ۱. این کتاب اولین کتاب کامل در اصول فقه شیعه امامیه است. با پایان یافتن دوران غیبت صغرا و عدم دسترسی به امام معصوم، شیعیان احساس کردند باید بر اساس یک سلسله اصول از منابع حدیثی موجود بهره بگیرند. با توجه به این نیاز، فقهای شیعه رو به اجتهاد آوردند و به دنبال آن آثار اصولی تدوین شد. هیچ یک از این آثار همه ابواب را در بر نمی‌گرفت. سید مرتضی اولین کتاب جامع در زمینه اصول فقه شیعه را تدوین کرد. ۲. «سید مرتضی» در این کتاب مسائل اصول فقه را از مسائل اصول دین جدا کرد در حالیکه در کتبی که قبل از این کتاب تألیف می‌شد، مسائل اصول فقه و اصول دین با یکدیگر خلط می‌شد.
شیوه تالیف
سید مرتضی در نگارش این کتاب، مسائل علم اصول را چنانکه در کتب اهل سنت مطرح است و شاید به همان نسق و ترتیب طرح کرده است و در هر مساله‌ای به آرای اهل سنت هم توجه دارد. وی نظرات آنان را نقل و ادله ایشان را به تفصیل ذکر کرده و در مقام نقد برآمده و در نهایت نظر خود را بیان کرده است. وی در برخی از موارد نظر بعضی از ایشان را صحیح دانسته و ادله آنان را تأیید کرده، و یا ادله جدیدی برای نظر خود آورده است.
وی در مورد مسائلی مثل قیاس که به نظر شیعه اعتبار ندارد، به تفصیل سخن رانده و ادله مخالف و همچنین نظر شیعه را به طور کامل بیان داشته است.
ساختار کتاب
کتاب الذریعه یک مقدمه و پانزده باب دارد
جایگاه کتاب
۱- پس از وی، دانشمندان علم اصول، نظرات وی را نقل می‌کردند و مورد بحث قرار می‌دادند. به عنوان نمونه، شیخ طوسی در کتاب عدة الاصول که خود یکی از مهمترین منابع اصول شیعۀ امامیه است غالباً همان نظرات و استدلالات «سید» را ذکر کرده است.
۲- ظاهراً از این کتاب نسخه‌های بسیاری در دست بوده که مورد استفادۀ دانشمندان قرار می‌گرفته و در تألیفات خود بدان استناد می‌کرده‌اند، صاحب «ادب المرتضی» چند نسخه را با مشخصات نام برده است.
۳- تالیفاتی هم مرتبط با این اثر در طول تاریخ نگاشته شده است.
آثار مرتبط
برخی از کتابهایی که در زمینه تلخیص یا شرح کتاب الذریعه نوشته شده عبارتند از:
۱ نکت البدیعه فی تحریر الذریعه تألیف علامه حلی
۲ تلخیص مسایل من الذریعه تألیف ابوالحسن علی بن ابی القاسم زید بن محمد بیهقی معروف به فرید خراسان(استاد ابن شهر آشوب)
۳ شرح مسایل الذریعه تألیف عمادالدین طبری نویسنده کتاب مناقب الطاهرین
۴ شرح الذریعه که سید کمال الدین المرتضی بن المنتهی مرعشی استاد شیخ منتجب الدین رازی آن را تالیف کرده است.
۵ المستقصی فی شرح الذریعه تألیف قطب الدین راوندی نگاشته شده است.
پانویس
منابع
پیوند به بیرون